LA FILHA DAU CAPITANI Chapitre IX

CHAPITRE IX

LA SEPARACION

Quò fuguet doç de te coneitre,

E de t’aimar, tu, genta dròlla ;

Sei triste, triste, de partir,

E de creire perdre mon arma.

Heràsccov

L’enmatin, m’esvelhí dabora au bruch dau tambor. Aní a la plaça de l’amassada. Las tropas de Pogachòv se metian desjà en rengs davant las forchas, ente los martirs de la velha eran totjorn penduts. Los Cosacs eran a chavau e los sodards l’arma au pè. Los drapeus flacassavan. Quauques canons, entre los quaus coneguí lo nòstre, eran plaçat sus daus afusts de campanha. Tota la gent de la fortaressa eran ’quí a esperar l’impostor. Davant la maison dau comandant un Cosac teniá per la brida un brave chavau blanc de raça quirguiza. Cherchí daus uelhs lo còrs de la comandanta. L’avian un pauc desplaçat e cubert d’una nata. A la fin, Pogachòv surtit de la maison. La gent quiteren lors bonets. Pogachòv s’arrestet sus lo balet e saludet tot lo monde. Un daus chaps cosacs li paret una pòcha de peças de coire que se metet de tirar a ponhadas. La gent se geteren dessus en credar e quò se passet pas sens sacadas. Pogachòv era environat de sos complices. Permieg ilhs se teniá Shvabrin. Nòstras espiadas se croseren. Dins la miá eu podiá legir lo mespretz ;  se desviret emb una aguissença vertadiera e una mina mocandiera forçada. Quand me veguet dins la fola, Pogachòv me faguet un signe de testa e me faguet venir.

– Escolta, me disset, vai còp sec a Orenborg e anoncia de ma part au governador e a tots los generaus que me podran esperar dins una setmana. Conselha-lor de m’aculhir emb l’amor e l’obaïssança que òm deu a son pair ; autrament, eschaparan pas a un suplici terrible. Bon viatge, monsur l’oficier !

Puei se viret vers la gent e lor disset, en fasent veire Shvabrin : 

– Veiquí, mos pitits, vòstre noveu comandant. Escoltatz-lo en tot ; eu me respond de vautres e de vòstra fortaressa.

Quo fuguet dins l’espaventa que auví ’quelas paraulas : Shvabrin veniá lo mestre de la fortaressa, la Mària Ivànovna demorava en son poder ! Mon Diu, que anava devenir ! Pogachòv davalet dau balet. Li meneren lo chavau. Sautet lestament sus la sela, sens esperar los Cosacs que s’aprestavan a lo solevar.

De ’queu temps, d’au mitan de la fola, vese surtir mon Savielich que s’apròpcha de Pogachòv e li balha una fuelha de papier. Ieu podiá pas imaginar ente quò anava nos menar.

– Qu’es ’quò ? damandet Pogachòv, orguelhos.

– Legis, entau podras veire, respondet Savielich.

Pogachòv prenguet lo papier e l’espiet tot un moment emb una mina seriosa.

– Perqué as una escritura tan malaisada legir ? ’chabet per dire. Nòstres uelhs clars zo pòden pas deschifrar. Ente es mon chap-secretari ?

Un jòune garç en unifòrme de caporau se raletet redde vers Pogachòv.

– Legis a votz nauta, disset l’impostor. 

Ieu era plan curios de saber çò que mon sirvent aviá agut idéia d’escriure a Pogachòv. Lo chap-secretari legit d’una votz fòrta en separar las sillabas :

– Doas raubas de chambra, una de calicòt, una de seda raiada : sieis robles.

– Que vòu-quò dire ? disset Pogachòv, en fruncir.

– Dija-li de contunhar, respondet Savielich, tranquillament.

Lo chap-secretari contunhet :

– Un unifòrme de tela fina verda : set robles.

Una culòta de drap blancha : cinc robles.

Dotze chamisas de tela de Olanda emb de las mangetas : dietz robles.

Un còfre emb los gatges per far lo tè : dos robles e demieg.

– Qu’es-quò, ’quelas faribòlas ? Que pòt-quò me far que as perdut un còfre e de las culòtas emb de las mangetas ?

Savielich poschiquet e comencet de s’explicar.

– Quò-’quí, l’amic, coma podes veire, quo es la lista de la besunha dau monsur raubada per los coquins.

– Quaus coquins ?

– Excusa-me, m’entraupe, respondet Savielich. Per daus coquins, son pas daus coquins, mas tos garç totparier an fodinat pertot e emportat la besunha. T’esmalis pas : lo chavau a beu aver quatre pautas, quò l’empaicha pas de bronchar. Damanda-li de contunhar jusc’a la fin.

– Contunha, disset Pogachòv.

– Una cuberta d’indiana, una autra de tafetà oatat : quatre robles.

Una pelissa de rainard doblada de ratina roja : 40 robles.

De mai, un pitit manteu de peu de lebre que Ta Gràcia reçaubet a l’auberja : 15 robles.

– E que enquera ! credet Pogachòv, en lançar una espiada de fuòc.

Reconeisse que aguí una paur negra per mon paubre sirvent. Eu voliá contunhar sas explicacions, mas Pogachòv lo copet :

– Coma as-tu ausat venir en raleta jusc’a me emb de las faribòlas parieras ? s’escredet. ’Rachet lo papier de las mans dau secretari e lo tiret a la figura de Savielich. Vielh einnocent ! Z’an raubat ! Brave malur ! Vielha raca, deves prejar Diu eternalament per me mai per mos dròlles, per nos remerciar que siatz pas pendilhats aquí, tu e ton mestre, coma los que m’an pas obaït. Un manteu de lebre ! Te’n vau balhar, daus manteus de peu de lebre ! Sabes pas que te pòde far espeunar tot viu per ne’n far un, de manteu ?

– Coma voldras, respondet Savielich, mas sei pas un òme liure e deve respondre dau ben de mon mestre.

Pogachòv semblava estre dins una crisi de magnanimitat. Viret l’eschina e partit sens dire una paraula. La tropa surtit de la fortaressa en òrdre. La gent aneren acompanhar Pogachòv. Demorí tot sol sus la plaça emb Savielich. Mon sirvent teniá sa lista dins sas mans e la ’visava, la mina plan despiechosa. 

De veire coma ieu m’acordava emb Pogachòv, pensava ne’n profechar, mas son plan enginhos faguet frolhon. Lo voliá polhar per son zele mauvengut e me poguí pas retener de rire.

– Podes rire, nòstre monsur, podes rire, respondet Savielich, mas quante faudrá tornar montar ton troceu, veiram ben si quò te fará rire.

Aní redde a la maison dau pestre per veire la Mària Ivànovna. La femna dau pòpe m’aculhit emb una novela plan trista. Dins la nuech una feure fòrta s’era declarada. Se coneissiá pus e desparlava. La femna dau pòpe me menet a sa chambra. M’apropchí doçament de son liech.  Fuguí frapat dau chamjament sus sa chara. La malauda me coneguet pas. Demorí longtemps davant ela, sens escoltar lo pair Gueràssim e sa femna que semblavan me voler consolar. De las idéias negras me minavan. Era espaventat de pensar que laissariá una paubra orfanela sens defensa entre las mans daus sauvatges sens poder ren far. Quo era Shvabrin, subretot Shvabrin, que torturava mon imaginacion. Empoderat per l’impostor, mestre de la fortaressa ente demorariá la malurosa, paubra victima innocenta de son aguissença, l’òme era capable de tot. Que deviá-ieu far ? Coma li portar secors ? Coma la desliurar de las mans dau coquin ? Demorava nonmas un mejan : partir còp sec a Orenborg per fin d’enançar la desliurança de Bielogòrsc, e m’i donar lo mai possible. Prenguí la man de la paubra dròlla e la potoní en la crubir de plors.

– Au reveire, me disset la femna dau pòpe, Au reveire, Piòtr Andreich, si lo bon Diu vòu, nos tornaram veire quand quò ’nira mielhs. Nos obludetz pas e escrivetz-nos sovent. La paubra Mària Ivànovna a degun mai per la consolar e la defendre. 

Sus la plaça, m’arrestí un moment, ’visí las forchas, me cliní, surtí de la fortaressa per prener la rota d’Orenborg, segut de Savielich que me laschava jamai.

Marchava, perdut dins mas idéias, quand auví darreir me una martelada de pas de chavaus. Me virí darreir davant per veire un Cosac au galaup que teniá un chavau bashquir per la brida e que me fasiá signe de loenh. M’arrestí e coneguí còp sec nòstre luòctenent cosac. Quand m’aguet junt, davalet de son chavau e me disset, en me balhar la brida de l’autre :

– Monsur l’oficier, nòstre pair lo tsar vos fai present d’un chavau e d’una pelissa que a portada (estachat sus la sela, i aviá un manteu de peu de molton). De mai… disset lo luòctenent en bretonejar, vos dòna una soma de cinquanta copecs… mas los ai perduts en chamin ; aiatz la bontat de me perdonar.

Savielich lo ’viset de travers en romar.

– Los as perduts en chamin ! Que es-quò que drindrina jos ta chamisa ? Desvergonhat ! »

– Çò que drindrina jos ma chamisa ? repliquet lo luòctenent, sens gran perdre pè, Diu te perdòne, pitit vielh, quo es un mòrs de chavau, pas los cinquanta copecs !

– Anem, dissí en metre fin a ’quela gipa-japa. Remercia-lo de t’aver fait venir ; en t’entornar tascha de trobar en chamin los cinquanta copecs que as perduts e garda-los per beure.

– Ben vos remerciant, monsur l’oficier, respondet : prejarai totjorn lo bon Diu per vos.

Sus ’quelas paraulas tornet partir au galaup, una man jos sa chamisa, e se fuguet tòst eissubit.

Me metí lo manteu sus l’eschina e montí a chavau emb Savielich en cropa.

– Veses ben, nòstre monsur, que quò valiá la pena totparier de far una damanda au brigand ; lo raubaire a agut onta, mai si una raca de chavau bashquir e un manteu de peu de molton se monten pas a la meitat de çò que los brigands nos an raubat e de çò que li as donat te-mesma ; mas quo es desjà quauqua ren : de molton ronhos, petit tapon lanos.